Een persoonlijke relatie

Als je bij mij begint met therapie dan zal ik als eerste proberen je te leren kennen. Als echt persoon.

Als dit vaag klinkt dan wordt het misschien helderder als ik het alternatief beschrijf: vaak wordt (in de Nederlandse GGZ) therapie geboden gericht op nauwomschreven klachten. Bijvoorbeeld iemands ‘angststoornis’ of ‘ADHD’ wordt behandeld. Alsof elke cliënt met een specifiek label/diagnose hetzelfde zou zijn. Een 1e jaars studente met paniekklachten en een pestverleden is voor de therapeut hetzelfde als de jonge alleenstaande moeder met paniekklachten. Beiden worden dus niet echt gezien en begrepen. Bij beiden wordt niet gekeken naar de context van de klachten. Bij beiden wordt ook niet gekeken naar hun persoonlijke geschiedenis.

Daarnaast betekent voor mij ‘jou leren kennen als persoon’ dat ik je ook wil leren kennen als de mens die je bent, los van je klachten en moeilijke levenservaringen.

Een relatie op basis van onvoorwaardelijke acceptatie, echtheid, empathie, warmte en presence

Als cliëntgericht therapeut geloof ik dat het voor therapeutisch succes essentieel is dat jij je volledig geaccepteerd voelt. Dat je voelt dat ik er echt ben. Dat je weet wat je aan me hebt. Dat ik eerlijk ben. Dat ik warm ben. Dat ik me in je inleef. Altijd, ook als je het idee hebt dat wat je voelt/denkt/doet helemaal verkeerd zou zijn. 

Een man (34) vertelt me aarzelend hoe hij weer is vreemdgegaan. En dat terwijl zijn vriendin 2 maanden geleden bevallen is van hun eerste kindje. Hij kijkt me afwachtend aan. 
Ik beeld me in hoe hij als kind vernederd werd door zijn vader. Dat beeld en de kwetsbaarheid die ik bij de cliënt zie roepen compassie bij me op. Met warmte geef ik hem terug dat ik het begrijp hoe vast hij in het patroon zit van bevestiging ontlenen aan 'veroveringen'. Ik zeg ook dat ik zie hoe kwetsbaar hij is op dit moment en ik dat bewonder. En dat we als we op deze weg verder gaan in therapie tot een punt zullen komen dat hij zichzelf en zijn vriendin niet meer hoeven te kwetsen door vreemd te gaan.
De man barst in snikken uit en begint te vertellen hoe verschrikkelijk hij zich voelde als zijn vader hem uitschold.

Veel cliënten hebben geen ervaring met zo’n relatie. Het heeft bij de meeste cliënten vaak juist ontbroken aan empathie of onvoorwaardelijke acceptatie. Een ouder kan bijvoorbeeld altijd heel steunend zijn geweest, maar weinig aandacht hebben gehad voor ‘moeilijke’ emoties (of überhaupt elke emotie). Of een cliënt had als kind vaak het gevoel dat er bepaalde normen waren waar het aan moest voldoen zodat de ouder tevreden was.

Soms reageren cliënten met: “Hoe kan ik nou veranderen als jij datgene wat ik wil veranderen goedkeurt?”. Ten eerste is accepteren dat iets gebeurt niet hetzelfde als het goedkeuren. En ook is accepteren dat je nú bepaalde dingen doet niet hetzelfde als niks doen om er aan te werken. Ten tweede: de meeste mensen die in therapie komen kunnen zichzelf sterk veroordelen. Het heeft geen therapeutisch effect als ik je ook nog ga veroordelen. Het werkt juist andersom. Doordat jij langzaam kunt voelen dat je helemaal okay bent en dat ik je accepteer, ongeacht wat je denkt/voelt/doet, zul je het vertrouwen ontwikkelen om samen naar de pijn te gaan die verantwoordelijk is voor de patronen waar je vanaf wilt.

Emoties als instrument om emoties te veranderen

Emoties staan centraal in mijn therapie. Wat simpel gezegd zijn het emoties waarom we meestal in therapie komen (bijv. somberheid, angst, te weinig voelen, overwhelmed voelen). Door het therapieproces willen we komen tot de meest pijnlijke emoties (‘core pain’ of in populaire termen ‘demonen’ of ‘shadow’) die teruggaan op pijnlijke levenservaringen (bijv. diepe schaamte, sterke schuldgevoelens, traumatische angst, hechtingsangst, diepe eenzaamheid). Deze core pain willen we ‘verzorgen’ door het verwerken van de pijnlijke levenservaringen die er aan ten grondslag liggen. Dat kan onder andere met EMDR en stoelenoefeningen. Een ander doel is het transformeren van de core pain. Dat doen we door het activeren van je behulpzame emoties; bijv. assertieve boosheid en adaptief verdriet.

Het resultaat is dat je je bewuster bent van je innerlijke demonen, ze voelen minder ‘waar’, ze doen minder pijn/voelen minder angstig, en ze hebben minder impact op je doen en laten in je dagelijks leven, waardoor je je leven met meer vrijheid en voldoening kunt leven. Daarnaast stellen de ‘vrijgemaakte’ behulpzame emoties je in staat om evenwichtiger in het leven te staan, bijvoorbeeld door meer vanuit je gevoel te leven of door beter je grenzen te stellen.

Om deze route zo te kunnen volgen is het nodig dat je een gebalanceerd contact met je emoties hebt. Simpelgezegd zijn er twee uitersten. Er zijn mensen die te weinig voelen: zij controleren hun emoties door ze bijvoorbeeld weg te duwen of te rationaliseren. En er zijn mensen die teveel voelen: zij kunnen zich overweldigd voelen door emoties en weten er dan geen raad mee. Ik help je om voldoende contact te maken met emoties zodat we er mee kunnen werken. En ik help je ook om de intensiteit van de emoties te reguleren zodat je je er niet door overweldigd voelt. Doordat ik onder andere door mindfulness, leertherapie en supervisie stevig verbonden ben met mezelf, kan ik je een veilige bedding bieden. Je hoeft dus niet bang te zijn dat je mij zou overweldigen met je emoties. Soms kunnen mensen ook bang zijn dat ze geen of te weinig emoties zouden hebben. Daar hoef je niet bang voor te zijn, elk mens heeft emoties.